भारतात साजरा केला जाणारा सर्वात मोठा सण म्हणजे दिवाळी ! दीपावली किंवा दिवाळी म्हणजे “दिव्याचा उत्सव” हा एक प्राचीन हिंदू उत्सव आहे जो शरद ऋतू मध्ये दरवर्षी साजरा केला जातो.
दिवाळी हा भारतातील सर्वात मोठा आणि उज्वल उत्सव आहे. हा सण अंधारावर प्रकाशाच्या विजयाचे प्रतीक आहे. दिवाळी हा हिंदू धर्माचा मुख्य सण आहे.
दिवाळी, दिव्यानंचा सण, कार्तिक अमावस्येच्या दिवशी साजरा केला जातो.
दिवाळीला “दीपावली” म्हणूनही ओळखले जाते. दिवाळी हा भारतीय संस्कृतीतील सर्वात रंगीत आणि वैविध्यपूर्ण सणांपैकी एक आहे.
या दिवशी संपूर्ण भारतात दिवे आणि दिवे यांच्या वेगवेगळ्या छटा दिसतात.
दीपावली हा एक असा सण आहे ज्याची प्रत्येकजण आतुरतेने वाट पाहत असतो.
या सणाला घरात व घराबाहेर तेलाचे लहान दिवे लावले जातात.
उंच जागी आकाशदिवा (आकाशकंदिल) लावला जातो. या दिवशी लोक आपली घरे दिव्यांनी सजवतात आणि श्रीमंतीची देवी, लक्ष्मी आणि गौरीचा मुलगा गणपतीची पूजा करतात.
घराबाहेर रांगोळी काढून सुशोभन केले जाते. या सणाला भारतात बव्हतंश ठिकाणी सुट्टी असते.
काही लोकांची अशी श्रद्धा आहे की चौदा वर्षांचा वनवास संपवून श्री रामचंद्र सीतेसह अयोध्येला परत आले , ते याच दिवसात. पण त्या वेळी त्याचे स्वरूप आजच्यापेक्षा खूपच भिन्न होते. प्राचीन काळी हा यक्षांचा उत्सव मानला जायचा.
अंधार दूर करुन प्रकाशाचे अस्तित्व निर्माण करणारा दीप मांगल्याचे प्रतीक मानला जातो. याच्या प्रकाशाने आपल्या जीवनातील अंधकार दूर व्हावा म्हणून हा दीपोत्सव साजरा केला जातो. दिवाळी हा परंपरेने भरपूर चमचमीत आणि रुचकर पदार्थ बनवण्याचा काळ असतो.
दिवाळी फराळ घरोघरी बनवला जातो ,ज्यामध्ये दीर्घकाळ टिकणारे पदार्थ असतात. हे मोठ्या कंटेनरमध्ये साठवले जातात आणि अतिथी आणि कुटुंबाला दिले जातात. हे फराळ वर्षभर बनवले जात असले तरी केव्हाही खाण्यासाठी उपलब्ध असतात , तरी दिवाळी ही अशी वेळ आहे जेव्हा ते एकाच वेळी मोठ्या प्रमाणात बनवले जात होते.
सामान्य मराठी किंवा महाराष्ट्रीयन फराळात शेव, चिवडा, चकली, खारी बुंदी, शंकरपाळे, लाडू आणि करंज्या असतात. हे नरक चतुर्दशीचे पारंपारिक जेवण आहे, आणि सुगंधित तेल आणि हर्बल स्क्रबने घेतलेल्या औपचारिक आंघोळीनंतर खाल्ले जाणारे पहाटेचे जेवण आहे.
हल्लीच्या दगदगीच्या जीवनात दिवाळीत सर्व फराळ करणे म्हणजे जरा कठीणच वाटते.. अश्या वेळेला बहुतेक लोक बाहेरून बाजारात मिळणारे रेडी-मेड फराळ आणतात. हल्ली फराळांना एवढी मागणी असते त्यामुळे घरगुती प्रकारचे आणि उत्कृष्ट पदार्थांनी बनवलेले फराळ बाजारात मिळणे कठीण आहे. सप्रेंचे दिवाळी फराळ हा एकदम आजीच्या हाताची चव असणारा आणि आरोग्याला तितकाच स्वादिष्ट.